Άμμων

I

Αιγυπτιακή θεότητα, το όνομα της οποίας σημαίνει ο κρυμμένος. Αρχικά ήταν ένας από τους οκτώ βασικούς θεούς που λάτρευε το ιερατείο της Ερμούπολης. Μετά τη μετατόπιση του κέντρου λατρείας του στις Θήβες, την εποχή της 11ης δυναστείας, και την ταύτισή του με τον ηλιακό θεό Ρα, αναγνωρίστηκε ως βασιλεύς των θεών στις αρχές της 12ης δυναστείας (γύρω στο 2000 π.Χ.) και έγινε η κύρια επίσημη θεότητα με πολιτικό χαρακτήρα. Είχε όμως και άλλες ιδιότητες. Ο Ά. του Λούξορ, για παράδειγμα ήταν θεός της γονιμότητας και απεικονίζεται με ψηλό κάλυμμα της κεφαλής και δύο όρθια φτερά στην κορυφή. Άλλοτε πάλι εικονιζόταν με κεφάλι κριού (που ήταν και το ιερότου ζώο) με κέρατα προς τα κάτω. Στην περίοδο του Νέου Βασιλείου φτάνει στο απόγειό της η λατρεία του Ά. Ρα, στον οποίο είχε αποδοθεί και η νίκη των Θηβών εναντίον των Υξώς (γύρω στο 1580 π.Χ.). Κατά την περίοδο της βασιλείας του Αμένοφι-Αχενατόν, η λατρεία του Ά. υποχώρησε έναντι της λατρείας του Ατόν, αλλά μετά τον θάνατο του αιρετικού φαραώ αποκαταστάθηκε σε όλη την παλιά της μεγαλοπρέπεια. Ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν κατέλαβε την Αίγυπτο, αναγνωρίστηκε ως γιος του Ά., που ταυτιζόταν με τον Δία, και συχνά εικονιζόταν από τότε σε νομίσματα με κέρατο κριού στο κεφάλι. Ο σπουδαιότερος ναός του Ά. βρισκόταν στο Καρνάκ και τα ερείπιά του δείχνουν ότι είχε κολοσσιαίες διαστάσεις.Αμμώνειον.Αρχαίος ναός του Ά. στην ομώνυμη λιβυκή έρημο, στη σημερινή όαση Σίβα (Αίγυπτος). Το Α. ιδρύθηκε από τους Αιγυπτίους φαραώ της ΙΗ’ δυναστείας. Σχετικά με την ίδρυσή του υπάρχουν διάφορες παραδόσεις. Ο Ηρόδοτος αναφέρει δύο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη, οι Φοίνικες είχαν αιχμαλωτίσει δύο ιέρειες από τον ναό του Ά. στις Θήβες και τις πούλησαν, τη μία στη Λιβύη και την άλλη στην Ελλάδα. Οι ιέρειες αυτές έχτισαν τα μαντεία των δύο χωρών. Στην άλλη εκδοχή αναφέρεται ότι κάποτε πέταξαν από τον ίδιο ναό του Ά. δύο μαύρα περιστέρια, το ένα στη Λιβύη και το άλλο στη Δωδώνη. Τα περιστέρια μετέφεραν την επιθυμία του θεού να χτιστούν στις θέσεις αυτές μαντεία. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι o ναός χτίστηκε από κάποιον βοσκό που λεγόταν Ά., από τον οποίο πήρε το όνομά του ο θεός, ενώ σύμφωνα με τον Διόδωρο χτίστηκε από τον γιο του θεού Ά., Βάκχο. Ο ναός του Ά. ήταν φημισμένος σε όλο τον αρχαίο κόσμο. Πολλά διάσημα πρόσωπα της μυθολογίας και της αρχαίας ιστορίας, από τον Ηρακλή και τον Περσέα έως τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Αννίβα, τον επισκέφθηκαν και ζήτησαν τους χρησμούς του.

Αμμώνια.Θρησκευτικές τελετές στην αρχαία Αθήνα προς τιμήν του θεού Ά. Δία. Οι γιορτές αυτές οργανώνονταν τον μήνα Εκατομβαιώνα (Ιούλιο), λίγο πριν από τα Παναθήναια. Οι τελετές μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα από το Αμμώνειο της Λιβύης και στην αρχή τελούνταν στη Δωδώνη. Στην Αθήνα τις καθιέρωσε o Κίμων.

Νόμισμα της Κυρήνης (420-380 π.Χ.), που απεικονίζει τον Άμμωνα Δία.

II

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ά ή Αμμούν, ο μάρτυς. Καταγόταν από την Αδριανούπολη και ήταν διάκονος και δάσκαλος σαράντα νεανίδων. Τον συνέλαβαν με εντολή του ηγεμόνα της πόλης και, επειδή αρνήθηκε vα αποκηρύξει την πίστη του, παραπέμφθηκε μαζί με τις μαθήτριές του στον άρχοντα της Θράκης Λικίνιο, ο οποίος τους σκότωσε με μαρτυρικό τρόπο. H μνήμη του τιμάται την 1η Σεπτεμβρίου.

2. Ο μάρτυς. Άγιος της εκκλησίας της Κύπρου. Διετέλεσε μαθητής του Ωριγένη και μαρτύρησε μαζί με τον συμμαθητή του Αλέξανδρο στη Σολέα της Κύπρου.

3. Μαθητής του ιερομάρτυρα Αθηνογένη. Τον δολοφόνησαν με βασανιστήρια στους διωγμούς του Διοκλητιανού.

III

Εγκυκλοπαιδικό εικονογραφημένο περιοδικό με έδρα το Κάιρο. Ιδρύθηκε το 1900, με εκδότη του τον Γ. Σακελλαρίδη.